Banken zitten volop in het proces van de verplichte herbeoordeling van alle rentederivaten die zij aan het MKB hebben geadviseerd. Een flink aantal klanten is recent door de bank benaderd om de uitkomsten van die herbeoordeling te bespreken. In de herbeoordelingen die ik in mijn praktijk heb gezien, zit een hele dikke rode draad: ze zijn allemaal onvolledig, en dat geldt voor alle banken.
Top van de ijsberg
Nu steeds meer herbeoordelingen het licht zien, wordt snel duidelijk dat de banken zich alleen maar richten op technische aspecten van de renteswap en het onderliggende krediet. Nu is het vanzelfsprekend relevant om dat te onderzoeken. Maar het is op deze manier alleen het puntje van de ijsberg dat wordt bekeken.
Vraag een gemiddelde ondernemer met een renteswap naar wat zijn probleem is met dit product. Geen van hen zal uit zichzelf zeggen dat de referentierente van de swap niet overeenkomt met die van het krediet. Wat ze wel zullen zeggen, is dat ze het product nooit gewild hebben, dat ze het niet begrijpen en dat het anders werkt dan verwacht. Hun kritiek heeft dus voornamelijk betrekking op de kwaliteit van het advies om dit product af te sluiten. En dat advies is verstrekt door hun vertrouwde huisbankier.
Risico op rentestijging
Vaak blijkt dat de bank een product heeft geadviseerd, of zelfs als voorwaarde heeft gesteld om het krediet te kunnen krijgen, dat helemaal niet past bij de behoefte en wensen van de klant. Bijna altijd is het verkoopargument van de bank geweest, dat een stijging van de variabele rente een gevaar is voor de winstgevendheid van de onderneming en dat hij dat risico moet afdekken. Wat de bank echter (meestal) adviseerde, was een renteswap. Met die renteswap werd de rente vastgezet. Een vergelijking met een product, waarmee je kunt blijven profiteren van de (vaak lagere) variabele rente en waarbij je verzekert bent tegen rentestijging boven een bepaald niveau, werd echter zelden als alternatief gepresenteerd. Terwijl dit product, een zogenaamde Cap, bij uitstek doet waar veel ondernemers naar op zoek waren: een brandverzekering voor het geval de rente té hoog wordt.
Als dit product al door de bank werd meegenomen in het advies, was de standaard toevoeging van de bank dat voor deze Cap een relatief hoge premie moet worden betaald. De renteswap daarentegen, zou gratis zijn. Niets is echter minder waar. Ook in een renteswap zit een marge voor de bank. In bijna alle gevallen die ik heb doorgerekend, blijkt die marge van de renteswap juist hoger te zijn dan de premie voor zo’n Cap.
Timmerman
Het feit dat de Cap nu ook bij de herbeoordelingen principieel niet wordt meegenomen als alternatieve oplossing, getuigt opnieuw van bijzonder ondeskundige advisering. Het is vergelijkbaar met een timmerman die standaard elke dag zijn hamer uit zijn gereedschapskist haalt en thuis laat, voordat hij aan het werk gaat.
De consequentie hiervan is, dat gedupeerde ondernemers een veel te lage compensatie krijgen voor het gebrekkige advies van hun bank. Want een Cap was niet alleen bij aanvang goedkoper; de klant had sindsdien kunnen profiteren van de lage variabele rente, terwijl hij vanwege de renteswap een hoge vaste rente moest betalen. En dat scheelt voor een gemiddelde MKB-ondernemer al snel tonnen euro’s aan schadebedrag.