In een eerder bericht schreven we al dat de UK zo’n 12 tot 24 maanden voorloopt, als het om de aanpak van de derivatenproblematiek gaat. Dat blijkt ook weer uit een rapport dat vorige week is verschenen.
Voorwaarde voor financiering
In de UK hebben de banken de rentederivatendossiers moeten herbeoordelen op basis van regels van de toezichthouder, de FCA. Over die regels is veel discussie geweest, want die zijn lange tijd niet openbaar geweest. Een belangrijk uitgangspunt was, dat er sprake moet zijn van een ‘legitimate condition of lending agreement’. Dat is namelijk relevant, omdat in veel financieringsovereenkomsten door de bank is opgenomen dat het renterisico moet worden afgedekt met rentederivaten. Die voorwaarde was lang niet altijd duidelijk, bijvoorbeeld omdat daaruit niet duidelijk werd voor welke hoofdsom en looptijd het renterisico moest worden afgedekt. Maar, en dat is het meest cruciale, het is ook niet altijd duidelijk of er wel een inhoudelijke reden was voor de bank om die voorwaarde in de financieringsovereenkomst op te nemen. Heeft de bank vastgesteld hoe groot het renterisico is en vormt dat daadwerkelijk een kredietrisico bij de verstrekking van de lening? De indruk bestaat namelijk dat deze voorwaarde nogal eens is opgenomen om ‘cross selling’ te bewerkstelligen en op die manier extra marge te kunnen maken op de klant.
Vijf voor twaalf
Bovendien moet in de herbeoordeling worden vastgesteld of die voorwaarde ook wel op tijd is gemeld aan de klant. Daarbij kiest de toezichthouder als uitgangspunt dat de klant al op tijd hierover moet worden geïnformeerd, en niet pas op het moment dat een ondernemer bijvoorbeeld al de aankoop van vastgoed heeft toegezegd op basis van een eerste financieringsofferte, waarin die voorwaarde nog niet is opgenomen. In gevallen waarbij de voorwaarde voor het afdekken met derivaten onterecht is opgenomen door de bank en waarbij de klant geen expliciete wens had om rentederivaten te gebruiken, moet volgens de regels sprake zijn van een ‘full tear up’: volledige compensatie.
Sales Standards
In het rapport worden ook de ‘sales standards’ genoemd, die door de banken en de toezichthouder zijn vastgesteld. Die staan genoemd in bijlage II, maar hadden misschien beter op de voorpagina van het rapport kunnen staan. Als de bank niet voldoet aan één of meer van die standaarden, dan is er sprake geweest van misleidende verkoop en moet de klant worden gecompenseerd. Dat zijn acht hele concrete handvaten, die ook nuttig kunnen zijn voor AFM om een concreet compensatiekader op te stellen. Speciale aandacht verdient sales standard 3; in de Nederlandse situatie wordt daaraan volstrekt geen aandacht besteed.
Overeenkomsten
In Nederland zijn dezelfde punten actueel en relevant. In veruit de meeste situaties die ondernemingen mij voorleggen, is niet duidelijk waarom het afdekken van het renterisico als voorwaarde wordt gesteld, laat staan voor welke looptijd en hoofdsom. Ook komt het nogal eens voor dat de voorwaarde relatief laat werd opgenomen in de financieringsovereenkomst, waardoor de ondernemer feitelijk al niet meer anders kon. Of dat binnen enkele dagen (of zelfs uren!) nadat de bank de eerste ‘voorlichting’ over renteswaps aan de klant had gedaan, er al een transactie werd gedaan. Aan dit soort aspecten is door de Nederlandse toezichthouder AFM tot nog toe geen aandacht besteed.
Zo blijkt maar weer dat het goed is om regelmatig eens de andere kant op te kijken. Dat helpt om ongelukken te voorkomen.
Lees hier het volledige rapport van Warwick Risk Management: Swap mis-selling and illegitimate lending conditions