Over een paar weken zal toezichthouder AFM mededelen hoe vervolg zal worden gegeven aan de dramatische conclusie die op 4 december naar buiten kwam. Toen constateerde AFM zélf dat de herbeoordelingen door de banken onvolledig en onjuist waren. En dat zij als toezichthouder onvoldoende streng dat proces van de banken had gemonitord, om deze blamage te voorkomen.
Het feit dat AFM (eindelijk) zo stevig ingrijpt, is lovenswaardig. Toch is het allesbehalve verrassend. Zoals bij zoveel discussies rondom de problematiek met rentederivaten in het MKB, kun je de meeste ontwikkelingen al ruim van te voren voorspellen. Ook degene die geen glazen bol heeft. Kijk simpelweg naar wat er in de UK gebeurt en tel er 12 tot 24 maanden bij op.
Talloze overeenkomsten
Ook in de UK zijn afspraken gemaakt tussen banken en toezichthouder: banken moeten zelf de rentederivaten dossiers herbeoordelen en hun klanten oplossingen aanbieden. Ook in de UK waren er al snel veel klachten over de inhoudelijk gebrekkige manier van herbeoordelen door de banken. Ook in de UK werden bij de herbeoordelingen de ‘big four’ accountancy firms ingeschakeld door de banken. Ook in de UK bleken dossiers incompleet. Ook in de UK werden grote groepen (potentieel) gedupeerden buitengesloten door slimme definitiekwesties. De toezichthouder zou daarbij zijn gezwicht voor de druk van de banken. En ook in de UK werd gezegd dat de banken wel een heel opmerkelijke rol in het herbeoordelingsproces hebben; ze zijn ‘judge, jury and executioner’.
Ingrijpen
En inderdaad, ook in de UK is uiteindelijk ingegrepen in het herbeoordelingsproces van de banken. Ook daar al zag de toezichthouder dat de herbeoordelingen door de banken van onvoldoende kwaliteit waren. Die conclusie trok AFM in februari 2015 vervolgens ook. Dus ging een nieuwe ronde van herbeoordelen in. Om vervolgens, net als hier, toen de herbeoordelingen bijna ten einde liepen naar buiten kwam dat de banken de herbeoordelingen weer niet goed hadden uitgevoerd. Zo bleek het dossier dat de bank aan de ‘reviewer’ (de accountant) gaf, lang niet altijd alle relevante informatie te bevatten, terwijl die wel bij de bank aanwezig was. In de UK kwam het ingrijpen vanuit de Treasury Select Committee (vergelijkbaar met de Vaste kamercomissie voor Financiën). Daardoor liggen de herbeoordelingen mogelijk weer helemaal open, ook wanneer al schikkingen zijn getroffen. Zo blijkt het einde van het herbeoordelingsproces door de banken slechts de aanleiding voor het begin van een gedegen en eerlijke herbeoordeling.
Het is niet zozeer dit ingrijpen zélf dat interessant is. Vooral het feit dat zowel de wijze van verkopen van deze producten door de banken en de manier waarop banken deze problematiek herhaaldelijk ‘oplossen’ in Nederland en de UK zoveel op elkaar lijken, is relevant. Toezichthouders hebben blijkbaar onvoldoende grip op de banken en banken lijken tegelijkertijd de natuurlijke neiging te hebben om met een onvoldoende tóch proberen succesvol door de test te komen.
Leergeld
Er is één groot verschil: AFM heeft kunnen zien wat en waarom het mis ging in de UK en heeft inmiddels zelf ook ruime ervaring opgedaan, terwijl de FCA op onontgonnen terrein opereerde. Het is hoog tijd dat AFM nu laat zien dat zij van eigen en andermans fouten geleerd heeft. Zodat ook voor gedupeerde MKB’ers en particulieren snel een gelukkig nieuw jaar kan beginnen.